18.04.2025

 img

“Як саҳари фасли зимистон чун ҳарвақта аз хона роҳ пеш гирифтам ҷониби мактаб. Моҳи феврал, ҳаво сард буд. Туман он қадар ғафс буд, ки пеши роҳамро базӯр медидам. Аз хона тақрибан 3 километр дуртар рафта будам, ки ногаҳон дар пастхамие дар рӯ ба рӯям се гург пайдо шуд. Нафасам ба дарун афтод, пойҳоям карахт шуда, маҷоли ҳаракат надоштам. Чӣ кор карданамро намедонистам. На роҳи гурехтан буд ва на илоҷи аз гургҳо халос шудан. Ногаҳон яке аз гургон аз ҷояш ҷаҳида, ба ман ҳамла кард ва “ҷанг”-и тан ба тан миёни мо оғоз шуд. Барои раҳоӣ ёфтан аз ҳамлаи ин дарандаи ваҳшӣ кӯшиш мекардам, аммо гург барои маро туъмаи худ сохтан талош дошт. Дар ин ҳолат мадор надоштам, то ин ки даст ба ҷайбам бурда, бо корд корашро тамом кунам. Гург ҳам, то ҷое ки метавонист, ҳамла мекард ва маро раҳо намекард. Дар ҳамин ҳангом дастам ба як чӯби хушк расид ва бо он ба тамоми қувва чанд зарба ба сараш задам. Хушбахтона, яке аз зарбаҳоям ба чашми гург расид ва гург аз шиддати дард маро раҳо кард ва оҳиста-оҳиста фирор намуд. Ду гурги дигар низ аз думболи ҳамҷинсашон роҳ пеш гирифтанд. Ман ба хона баргашта тағйири либос намудам ва боз роҳи мактабро пеш гирифтам”.

 

Ин нақл аз забони нафарест, ки дар яке аз деҳаҳои дурдасти ноҳияи Муъминобод, деҳаи Гулзор, бо ҳамсари меҳ­рубонаш зиндагӣ мекунад. Ӯ 34 сол аст, ки ҳар рӯз 7 километр роҳро пиёда тай намуда, ба маркази Ҷамоати деҳоти Чилдухтарон – деҳаи Шаҳрак ме­расад, то ба мактаббачагон дарс бигӯяд. Ин шахс Эмомалӣ Шарифов буда, омӯзгор аст ва аз фанҳои таърих ва ҳуқуқ дарс медиҳад. Ӯ 2 июли соли 1961 дар ноҳияи Восеъ ба дунё омадааст. Маълумоти миёнаро дар мактаби №20-и ҳамин ноҳия гирифта, баъди хатми мактаб, аниқтараш, соли 1981 ба Институти педагогии шаҳри Кӯлоб (ҳоло ДДК ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ) дохил шуда, онро бомуваффақият хатм мекунад. Баъд ба ноҳияи Муъминобод роҳхат гирифта, фаъолияти худро дар МТМУ №15-и деҳаи Шаҳраки Ҷамоати деҳоти Чилдухтарон ба ҳайси омӯзгори таърих ва ҳуқуқ оғоз мекунад. Инак, 34 сол аст, ки Эмомалӣ Шарифов дар ҳамин таълимгоҳ дарс мегӯяд.

 

Зиндагии Эмомалӣ Шарифов дар оғӯши табиати дилфиреб ва манзараҳои зебои Ватан сипарӣ мешавад. Бо вуҷуди он ки фарзандонаш ҳама дорои маълумоти олӣ ва зиндагии хубу хонаи худ ҳастанд, ӯ бо ҳамсари меҳрубонаш тарки кӯҳ ва оғӯши табиат накард. Дилбастагӣ ба кори омӯзгорӣ, меҳру муҳаббати мардуми деҳот ва шавқи таълим ба фарзандони мардум нагузошт, то ӯ тарки деҳаи Гулзор намояд. Ҳамин тавр, чун солҳои қабл ҳар рӯз 7 километр роҳро пиёда тай намуда, ба деҳаи Шаҳрак меравад, то ба шогирдонаш аз таърихи миллат дарс бигӯяд. Тибқи нақли устод Эмомалӣ Шарифов, фарзандонаш барои ӯ тамоми шароитро муҳайё кардаанд, то тарки кӯҳистон намуда, ба макони обод, назди онҳо баргардад. Аммо ин марди шариф ва омӯзгори пуртаҷрибаро ҳеҷ чиз қонеъ сохта натавонист, то тарки манзилу маконе намояд, ки дар он ҷо ризқу рӯзӣ ёфтаву солиёни дароз умр ба сар бурдааст.

 

Шояд аҷиб ва боварнокарданӣ бошад, ки чӣ гуна ӯ 34 сол бо як пайроҳа ба мактаб меояду боз ба хона бармегардад?

 

Мо, аҳли эҷоди рӯзномаи “Хатлон”, барои аз наздик ошно гардидан бо зисту зиндагии ин омӯзгори пуртаҷриба роҳ пеш гирифтем ҷониби ноҳияи Муъминобод. Он рӯз ҳаво офтобӣ буд.

 

Ният доштем, ки субҳи барвақт Эмомалӣ Шарифовро аз хонааш то ба мактаб ҳамроҳӣ намоем. Аммо ҳавои пурбарф, тумани ғафс, хавфу хатари роҳ ва даррандагони гурусна каме моро ваҳшатзада намуданд. Бо Эмомалӣ Шарифов дар тамос шудем ва изҳор доштем, ки дар хонаи ӯ наҳорӣ хоҳем кард. Аз ин пешниҳоди мо ӯ хеле шод гардид ва гуфт, ки моро интизор мешавад.

 

Офтоб ҳанӯз тулӯъ накарда, ба роҳ баромадем. Дар он пайроҳае, ки ҳар рӯз Эмомалӣ Шарифов ба мактаб мерафт, қадам мезадем. Барфи аз ҳад зиёд ва шамоли сард ба роҳ гаштан халал мерасонд. Вале мо ба азобу мушкилиҳо нигоҳ накарда, пеш мерафтем. Барфи зиёд ва тумани ғафс пайроҳаро аз чашм пинҳон мекард ва ин ҳолат барои пайдо кардани роҳи дуруст каме мушкилӣ эҷод менамуд. Танҳо ҳарҷо-ҳарҷо изи пойҳои гургону дигар ҳайвоноти дарранда дида мешуду халос.

 

Пайроҳаи борике, ки аз миёни ҷангали анбӯҳ мегузашт, ба дили касе, ки бори аввал аз ин роҳ гузар менамуд, тарсҷой мекард. Акнун тасаввур кунед, ки омӯзгор Эмомалӣ Шарифов 34 сол боз бо ҳамин роҳ ба мактаб мераваду ба шогирдонаш дарс мегӯяд. Ёдовар бояд шуд, ки фарзандони ӯ ҳам ҳамин роҳро тай кардаву дар ҳамин муассиса таҳсил намудаанд ва имрӯз ҳар яке таҳсилкардаи донишгоҳу донишкадаҳои кишваранду дорои маълумоти олӣ.

 

Офтоб тулӯъ карду билохира манзили зисти Эмомалӣ Шарифов намудор гардид. Интизориҳои устод ва ҳамсараш, чеҳраи кушода ва истиқболи хуби онҳо нишон аз меҳру муҳаббат ва фарҳанги меҳмондӯстиашон буд. Бо даъвати устод мо дар хонаи гарми ӯ, назди оташдон наҳориро бо ҳам дидем. Сари як пиёла чой суҳбати гарм бо ин оилаи хушбахт ва тановул аз анвои хӯрданиҳои рӯйи дастархон хастагиямонро бартараф намуд. Хусусан, чашидани асали тозаи кӯҳистон, ки он ҳам маҳсули дастони ин омӯзгори пуртаҷриба буд, моро ба ваҷд овард. Акнун асрори зиндагии Эмомалӣ Шарифов барои мо аён гашт, ки ӯ чаро тарки ин манзилу макон накарда, бо ҳамсари меҳрубонаш Рӯзигул Абдуллоева дар ин деҳаи дурдаст зиндагии доимиро ихтиёр кардааст.

 

Хонаи ӯро аз чор тараф талу теппаҳо ва ҷангалзор иҳота кардааст. Боду ҳавои мусоид, табиати нотакрор ва ҷангалу кӯҳҳо барои ин марди наку манбаи хуби даромад ба ҳисоб мераванд. Зеро Эмомалӣ Шарифов дар баробари касби омӯзгорӣ таҷрибаи 40-солаи занбӯриасалпарварӣ дорад ва аз ин соҳа даромади хубе ба даст меорад.

 

– Ба як мард чил ҳунар кам аст, гуфтани халқ бесабаб нест. Дар баробари омӯзгорӣ мо кӯшиш мекунем, ки боз ба дигар касбҳо шуғл варзем. Занбӯрпарварӣ барои таъмини зиндагӣ манбаи даромади хубе ба ҳисоб меравад. Даромади ин соҳа ба мо кумак намуд, то фарзандон дар донишгоҳу донишкадаҳо таҳсил намоянд ва вазъи зиндагиамон беҳтар гардад, – иброз дошт Эмомалӣ Шарифов.

 

Дар ин радиф ӯ ба чорводорию зироаткорӣ низ машғул аст. Аслан, кишти зироатҳоро дар замини назди ҳавлӣ ҳамсари меҳрубонаш Рӯзигул Абдуллоева анҷом медиҳад. Дар вақтҳои холӣ Эмомалӣ Шарифов низ дар анҷоми ин корҳо ба ҳамсараш кумак мерсонад. Тибқи гуфтаҳои ин зани меҳнатдӯст, онҳо барои харидани сабзавоту мева ёд надоранд, ки кай ба бозор рафтаанд. Зеро маҳсулоти бо меҳнати ҳалол бадастовардаашон барои таъмини зиндагии онҳо басанда аст. Хонаи ӯ дар миёни кӯҳсор қомат афрохта бошад ҳам, аз барқу гармӣ дар зимистон танқисӣ надорад. Равшании хонаи ӯро панелҳои офтобӣ таъмин мекунанд.

 

Сипас мо роҳ пеш гирифтем ҷониби деҳаи Шаҳрак. Роҳи мо сӯйи таълимгоҳе буд, ки Эмомалӣ Шарифов он ҷо дарс мегуфт. Боз ҳамон роҳи пурхатар, ҳамон дашту кӯҳу ҷангал, аз ҳама муҳим, ҳамон пайроҳаи борик. Ин дафъа ин пайроҳаро ҳамроҳи Эмомалӣ Шарифов тай намудем. Дар аснои сафар омӯзгори рӯзгордидаву пуртаҷриба дар хусуси хавфу хатарҳое, ки дар ин роҳ аз сар гузаронида буд, қисса намуд. Ҳамлаи гургон, барфи зиёди зимистону боронҳои баҳорӣ дар тасаввури кас ин омӯзгорро чун қаҳрамони филм ҷилва месозад. Рӯзигул Абдуллоева ҳар рӯз субҳи барвақт ҳамсарашро гусел мекунад, то расидан ба мактаб ва шунидани занги телефону садои шавҳараш ором намегирад.

 

– Айёми зимистон вазъият каме мушкилтар мешавад. Дар сардиҳои зимистон, вақте ки шавҳарам аз хона мебарояд, хеле хавотир мешавам. Борҳо гуфтам, ки ақалан дар фасли зимистон тарки омӯзгорӣ намояд, аммо шавқи таълим ва меҳру муҳаббат ба касб иҷозат намедиҳад, ки шавҳарам тарки касби худ намояд. Аммо аз дигар тараф, хурсандам, ки ин заҳматҳои падари фарзандонам натиҷа додаанд ва то имрӯз даҳҳо шогирдаш дар озмунҳои гуногун иштирок намуда, сазовори ҷойҳои намоён гардидаанд, – нақл мекунад Р. Абдуллоева. Ӯ аз зиндагӣ бо шавҳараш Эмомалӣ Шарифов розӣ буда, шукрона мекунад, ки дар тӯли зиндагии 30-солаашон миёни онҳо ҳамеша якдигарфаҳмӣ вуҷуд дошт. Натиҷаи ҳамин меҳру садоқат аст, ки имрӯз онҳо бо фарзандонашон зиндагии хушбахтона доранд.

 

Баробари ворид шудан ба муассисаи таълимӣ, ҳамкоронаш аз Эмомалӣ Шарифов ҳолпурсӣ намуданд. Зеро онҳо низ медонанд, ки ӯ аз роҳи дур барои дарс гуфтан меояд. Зимни суҳбат бо директори муассисаи мазкур Холмурод Шарифов маълум шуд, ки зиёданд шогирдоне, ки мисли устодашон Эмомалӣ Шарифов аз деҳаҳои дурдаст барои таҳсил ба мактаб меоянд.

 

– Дар 34 соле, ки Эмомалӣ Шарифовро мешиносам ва бо ҳам кор мекунем, ҳамеша ҳис менамоем, ки нисбат ба касби худ ҷиддӣ муносибат мекунад. Ба дарсҳо сари вақт ҳозир шуда, бо шогирдон муносибати хуб дорад. Натиҷаи ҳамин заҳмату меҳнати устод буд, ки имрӯз шогирдони муассисаи мо дар озмуну олимпиадаҳои ноҳиявӣ, минтақавӣ ва вилоятӣ иштирок намуда, ба озмунҳои ҷумҳуриявӣ роҳхат гирифтаанд, – мегӯяд директори муассиса Х. Шарифов.

 

Абдулло Қурбонзода яке аз он шогирдонест, ки имсол дар озмунҳои фаннӣ миёни хонандагони муассисаҳои миёна аз фанни таърих дар сатҳи вилоят сазовори ҷойи дуюм ва соҳиби медали нуқра гардид. Зимни суҳбат бо ӯ ва дигар шогирдон маълум гардид, ки муносибати омӯзгор Эмомалӣ Шарифов бо онҳо хуб буда, дарсҳоро бо тамоми нозукиҳояш мефаҳмонад ва ба суолҳои додаи онҳо пурра ҷавоб медиҳад. Метавон гуфт, дарахте, ки 34 сол боз ин омӯзгор парвариш мекунад, самараи хуб ба бор овардааст.

 

Аҳадуллои МИРЗОАЛӢ,

Набиҷони САИДАБРОР,

бознашр аз рӯзномаи “Хатлон”, №22, аз 03.04.2025

  • 34 СОЛ БО ЯК ПАЙРОҲА. Қиссае аз рӯзгори як омӯзгори кӯҳистон img

Хабарҳои дигар

  •  img
    «ПАЁМИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ – КАФИЛИ ПЕШРАФТИ ДАВЛАТУ МИЛЛАТ» Дар Маркази таҳия, нашр ва муомилоти китобҳои дарсӣ, илмию методии Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳошияи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ ҳамоиш баргузор гардид.   Дар оғози ҳамоиш директори Марказ У. Ҳасанзода суханронӣ намуда, иброз дошт, ки фаъолияти Марказ пурра дар доираи дастуру супориш ва ҳидоятҳои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба роҳ монда шуда, ҷиҳати таҳияи китобҳои дарсӣ бо мазмуни илмӣ, истифодаи усулҳои муосир ва мутобиқ ба стандартҳои давлатии таълим пайваста тадбирҳои мушаххас андешида мешаванд. Зикр гардид, ки ҷалби олимон, муаллифони китобҳои дарсӣ, омӯзгорони соҳибтаҷриба ва мутахассисони соҳа яке аз самтҳои афзалиятноки фаъолияти Марказ ба шумор меравад.   Дар идома кормандони Марказ А.Қурбонзода ва Д. Тоҳирзода бо маърузаҳо дар мавзуъҳои «Маориф дар меҳвари Паём» ва «Образование и его роль в социальной сфере: Послание Президента 2025 года» баромад намуда, нақши маорифро дар рушди устувори ҷомеа ва таҳкими соҳаи иҷтимоӣ мавриди таҳлил қарор доданд.   Ҳамоиш дар фазои озоди мубодилаи афкор баргузор гардида, иштирокчиён аҳаммияти Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро ҳамчун санади раҳнамо барои рушди минбаъдаи соҳаи маориф таъкид намудан.

    31

    27.12.2025
  •  img
    ШАРҲУ ТАВЗЕҲИ ПАЁМИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ МУҲТАРАМ ЭМОМАЛӢ РАҲМОН ДАР ҲАМОИШИ ИЛМӢ 25 декабри соли 2025 дар Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади шарҳу тавзеҳи муҳтавои Паёми Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамоиши илмӣ баргузор гардид.   Ҳамоиш бо садо додани Суруди миллӣ ифтитоҳ ёфта, иштирокчиён Паёми Пешвои миллатро ҳамчун санади муҳимми сиёсӣ, иҷтимоӣ ва стратегии давлатдорӣ мавриди баррасӣ қарор доданд.   Дар оғоз муовини вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Равшан Каримзода суханронӣ намуда, ба аҳаммияти Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ҳуҷҷати муҳими сиёсӣ, иҷтимоӣ ва стратегӣ таъкид кард. Номбурда нақши калидии соҳаи маориф ва илмро дар татбиқи ҳадафҳои стратегии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳим арзёбӣ намуда, зарурати шарҳу тавзеҳи илмии нуктаҳои Паёмро махсус зикр намуд.   Дар идома, маърузаи муовини раиси Кумита оид ба масъалаҳои иҷтимоӣ, оила ва ҳифзи саломатӣ, вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳавзаи ягонаи умумиҷумҳуриявӣ Сарвиноз Маҷидзода дар мавзуи «Шарҳи самти иҷтимоии Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон» шунида шуд. Дар маъруза масъалаҳои муҳимми сиёсати иҷтимоии давлат, аз ҷумла тақвияти ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, дастгирии оила, баланд бардоштани сатҳ ва сифати хизматрасониҳои соҳаи тандурустӣ ва беҳтар намудани шароити зиндагии шаҳрвандон мавриди баррасӣ қарор гирифтанд.   Сипас, узви Кумита оид ба қонунгузорӣ ва ҳуқуқи инсон, вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳавзаи ягонаи умумиҷумҳуриявӣ Наима Солизода дар мавзуи «Таҳлили ҳуқуқии Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун санади сиёсӣ-ҳуқуқӣ» маъруза ироа намуд. Таъкид шуд, ки Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон заминаи муҳимми ташаккул ва такмили қонунгузории миллӣ ба шумор рафта, ҳамчун роҳнамои фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва ниҳодҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ хизмат менамояд.   Дар ҷараёни ҳамоиш иштирокчиён вобаста ба масъалаҳои баррасишуда ибрози андеша намуда, аҳаммияти омӯзиш ва татбиқи ҳамаҷонибаи нуктаҳои Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро барои рушди соҳаи маориф, таҳкими давлатдории миллӣ ва баланд бардоштани сатҳи маърифати сиёсӣ-ҳуқуқии ҷомеа муҳим арзёбӣ карданд.   Зикр гардид, ки хусусияти фарқкунандаи Паёми Пешвои миллат дар он аст, ки он бар пояи таҳлили амиқи илмӣ, омӯзиши таҷрибаи пешрафтаи ҷаҳонӣ ва арзёбии ниёзҳои воқеии ҷомеа таҳия гардида, инсон ва рушди сармояи инсониро ҳамчун меҳвари сиёсати давлатӣ дар бар мегирад.   Дар фарҷом зикр гардид, ки баргузории чунин ҳамоишҳои илмӣ дар самти тавсеаи донишҳои сиёсӣ-ҳуқуқӣ, таҳкими тафаккури стратегӣ ва баланд бардоштани сатҳи саводнокии ҷомеа аҳаммияти хоса дорад.

    71

    26.12.2025
  •  img
    ҶАЛАСАИ СИТОДИ ОНЛАЙНӢ БАРГУЗОР ГАРДИД 25 декабри соли ҷорӣ дар Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷаласаи ситоди онлайнӣ оид ба таъмини муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ба омӯзгорон баргузор гардид.   Ҷаласа таҳти раёсати муовини вазири маориф ва илм Равшан Каримзода баргузор гардида, дар кори он роҳбарон ва намояндагони раёсату шуъбаҳо ва муассисаҳои тобеъ, сардорони раёсату шуъбаҳои маорифи вилоят ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ тариқӣ ҳузурӣ ва маҷозӣ ширкат варзиданд.   Ҷаласаро муовини вазири маориф ва илм ифтитоҳ намуда, ҳозиринро бо рӯзномаи ҷаласа шинос намуд. Зимни баромад таъкид гардид, ки сиёсати хирадмандона ва маорифпарваронаи Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба рушди устувори соҳаи маориф, баланд бардоштани сатҳу сифати таълим ва фароҳам овардани шароити мусоиди таҳсил дар тамоми зинаҳои низоми маориф равона гардида, имрӯз ҳамчун заминаи асосии пешрафти ҷомеа хизмат мекунад. Татбиқи пайгиронаи ин сиёсат бояд вазифаи ҷонӣ ва пурмасъули ҳар як корманди соҳаи маориф ҳисоб равад.   Дар ҷараёни ҷаласа ҳисоботҳои солонаи иҷрокунандаи вазифаи сардори раёсати маорифи шаҳри Исфара Ф. Умарзода ва мудири маорифи ноҳияи Бобоҷон Ғафуров М. Абдуллозода шунида шуд. Дар ҳисоботҳо вазъи умумии соҳаи маориф, дастовардҳо дар соли ҷорӣ, татбиқи барномаҳои давлатӣ, ҷараёни иҷрои нақшаҳои таълимӣ, масъалаҳои таъминоти кадрӣ, инчунин мушкилоти мавҷуда ва роҳҳои ҳалли онҳо мавриди таҳлилу баррасӣ қарор гирифтанд.   Ҳамзамон, оид ба масъалаҳои вобаста ба ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои кӯдак баромади муовини сардори раёсати ҳифзи ҳуқуқи кӯдак М. Давлатзода шунида шуда, зимни он масъалаҳои таъмини ҳуқуқҳои кӯдакон ба таҳсил, пешгирии ҳуқуқвайронкунӣ миёни ноболиғон, таҳкими ҳамкории муассисаҳои таълимӣ бо сохторҳои дахлдор ва баланд бардоштани сатҳи маърифати ҳуқуқии хонандагон мавриди таваҷҷуҳ қарор дода шуд.   Дар қисмати муҳокимаҳо муовини вазири маориф ва илм ба маърӯзачиён вобаста ба масъалаҳои баррасишуда саволу пешниҳодҳо ироа намуда, ҷиҳати ислоҳи камбудиҳои ҷойдошта, таҳкими назорат аз раванди таълим ва таъмини иҷрои босифати вазифаҳои хизматӣ дастуру супоришҳои мушаххас дод.   Дар фарҷоми ҷаласа таъкид гардид, ки иҷрои қатъии дастуру супоришҳои роҳбарияти соҳа, истифодаи самараноки имкониятҳои мавҷуда, таҳкими ҳамоҳангӣ миёни сохторҳои соҳаи маориф дар иҷрои вазифаҳо бояд дар меҳвари фаъолияти минбаъдаи ҳамаи масъулин қарор гирад.

    54

    26.12.2025