19.03.2025
Имрӯз 19-уми марти соли 2025 бо ташаббуси кормандони Академияи таҳсилоти Тоҷикистон ва Пажӯҳишгоҳи рушди маориф ба номи Абдураҳмони Ҷомии Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, бахшида ба ҷашни Наврӯзи Аҷам, конференсияи илмӣ-амалӣ таҳти унвони «Наврӯз – бузургтарин ҷашни мардумӣ ва ваҳдати миллӣ» баргузор гардид.
Конференсияро президенти Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, доктори илмҳои педагогӣ Шодӣ Сафаров ҳусни оғоз бахшида, таъкид намуд, ки Наврӯз яке аз ҷашнҳои бостонии мардуми тоҷик буда, оғози баҳор ва соли нави шамсист. Ин ҷашн ҳамасола 21-уми март, бо ворид шудани Офтоб ба бурҷи Ҳамал, таҷлил мегардад. Наврӯз рамзи эҳёи табиат, оғози зиндагии нав ва покизагӣ маҳсуб меёбад.
Инчунин, дар идомаи чорабинӣ, директори Пажӯҳишгоҳи рушди маориф ба номи Абдураҳмони Ҷомӣ, номзади илмҳои техникӣ Сироҷиддин Ниёзӣ, доир ба аҳамияти Наврӯз ҳамчун бузургтарин ҷашни мардумии тоҷикон ибрози андеша намуд.
Мавсуф қайд намуданд, ки кормандони соҳаи илму маориф ифтихор аз он доранд, ки маҳз дар замони Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳод ва азму талошҳои бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 23 феврали соли 2010 Маҷмааи Умумии Созмони Милали Муттаҳид дар сессияи 64-уми худ ҷашни бостонии Наврўзи хуҷастапайро ҳамчун ҷашни байналмилалӣ эълон намуд.
Дар кори конференсия академик Лутфуллозода Муҳамадулло ва Саидзода Ҷамолиддин - номзади илмҳои педагогӣ, ходими калони илмии Институти забон ва адабиёти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар мавзуи «Наврӯз: ҷашни миллӣ ва байналмилалӣ» суханронӣ намуданд.
Сипас, иштирокчиёни конференсия мулоҳизаҳои худро дар робита ба аҳамияти таърихӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоии ҷашни Наврӯз баён намуда, пешниҳоди худро барои такмили омӯзиши ин анъанаи миллӣ иброз намуданд.
Конференсия бо натиҷагирӣ аз муҳокимаҳои илмӣ ва таҳлили пешниҳодоти иштирокдорон ба анҷом расид.
Хабарҳои дигар
-
БАРРАСИИ МАСЪАЛАҲО ДАР ҶАЛАСАИ КОРӢ БО ИШТИРОКИ РЕКТОРОНИ МУАССИСАҲОИ ТАҲСИЛОТИ ОЛИИ КАСБӢ 18-уми апрели соли равон дар Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти раёсати муовини вазири маориф ва илм Лутфия Абдулхолиқзода ҷаласаи корӣ бо иштироки ректорони муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ баргузор гардид. Муовини вазири маориф ва илм қайд кард, ки ҳадаф аз баргузор кардани имрӯза ин дар партави дастуру супоришҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати ҳарчӣ тезтар бартараф намудани оқибатҳои офати табиӣ (заминҷунбӣ) дар ноҳияҳои Тоҷикобод ва Рашт, дастгирӣ ва расонидани кӯмаки ҳаматарафа ба осебдидагон мебошад. Бинобар заминҷунбӣ 65 хонаи истиқоматӣ пурра вайрон гардида, чандин биноҳои ёрирасон, беморхонаи минтақавӣ ва муассисаҳои таълимӣ зарар дидаанд. Доир ба масъалаи болозикр миёни ҳозирин табодули афкор сурат гирифта, ҳиссагузорӣ ҷиҳати бартараф намудани оқибатҳои заминҷунбӣ ва кӯмак ба осебдидагон аз ҷониби роҳбарони муассисаҳои таҳсилоти олии касбии кишвар ҷонибдорӣ пайдо намуда, таклифу пешниҳодҳои иштирокдорони ҷаласа мавриди муҳокима ва баррасӣ қарор гирифт. Қайд гардид, ки ҳамаи муассисаҳои таҳсилоти олии касбии кишвар ҷиҳати бартарафсозии оқибатҳои заминҷунбӣ бетараф набуда, барои кӯмак ба осебдидагон омодаанд. Дар ҷаласа ҳамчунин масъалаҳои низоми таълими дуалӣ, баргузории даври ниҳоии олимпиада миёни донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ, баланд бардоштани сатҳи таълиму тарбия дар муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ, тайёр намудани мутахассисони ҷавобгӯ ба бозори меҳнат, пешниҳоди номзадҳо ба комиссияи қабул оид ба Квотаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли таҳсили 2025-2026, омодагӣ ба озмуни «Беҳтарин омӯзгор-ҳуқуқшинос» миёни омӯзгорони муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ, истифодаи таҷрибаҳои кишварҳои пешрафта дар низоми таълими дуалӣ ва ҳамоҳанг кардани назария бо истеҳсолот ва чанде дигар мавриди баррасӣ қарор гирифт. Гуфта шуд, ки фароҳам овардани шароити муосири таълим ва боло бурдани сатҳу сифати таълим бо мутобиқ намудан бо стандартҳои ҷаҳонии таҳсилот дар рушди соҳаи маориф омили таъсиррасон мебошад. Маркази матбуоти Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон
44
18.04.2025 -
БОЗДИД АЗ РАФТИ ОЗМОИШИ МАҲАЛЛИИ АРЗЁБИИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ PIRLS Имрӯз, 18 апрели соли 2025 вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Раҳим Саидзода аз рафти баргузории давраи озмоиши маҳаллии арзёбии байналмилалии PIRLS дар Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №21-и шаҳри Душанбе дидан намуд. Вазири маориф ва илм зимни боздид аз рафти баргузории давраи озмоиши маҳаллии арзёбии байналмилалии PIRLS бо хонандагон суҳбат доир намуда, қайд кард, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти маҳбуби кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар сиёсати дурбинонаи хеш соҳаи маорифро дар ҷойи аввал гузошта, барои рушди рӯзафзуни он дастгирӣ ва таваҷҷуҳи ҳамаҷонибаро равона намуданд. Шумо, хонандагони азиз, насли хушбахте мебошед, ки дар беҳтарин шароит таҳсил намуда истодаед. Ҳамзамон, шумо аввалин хонандагоне мебошед, ки дар арзёбии байналмилалии PIRLS ба таври озмоишӣ иштирок доред. Арзёбии мазкур яке аз муҳимтарин таҳқиқоти ҷаҳонӣ оид ба сатҳи хониши хонандагони синфи 4-ум аст, ки дар он на танҳо малакаи хондан, балки қобилияти фаҳмидану дарки матн низ санҷида мешавад. Сипас, вазири маориф ва илм бо падару модарони хонандагони муассисаи таълимии мазкур вохӯрии самимӣ баргузор намуда, аз таваҷҷуҳу бетараф набудани онҳо нисбат ба ояндаи фарзандон ва огоҳии пайвастаашон аз раванди таълим дар муассиса изҳори сипос намуд. Дар ҷараёни суҳбат, вазир бар зарурати мустаҳкамсозии робитаи мактаб ва хонадон таъкид намуда, падару модаронро ба ҳамкории фаъол ва доимӣ бо омӯзгорон даъват кард. Таъкид шуд, ки танҳо бо шарикии созанда байни оила ва мактаб метавон заминаи таҳкими ахлоқ, дониш ва комёбиҳои минбаъдаи насли наврасро фароҳам овард. Зимни боздид ба вазири маориф ва илм иттилоъ дода шуд, ки арзёбии байналмилалии PIRLS бо фарогирии 1181 нафар хонандагони синфҳои 4-ум дар 42 муассисаи таҳсилоти умумии 25 шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ба таври озмоишӣ гузаронида мешавад. Гуфта шуд, ки озмоиши арзёбии байналмиллалии мазкур аз ду қисм иборат буда, дар он матнҳо, аз ҷумла ҳикоя, қисса, афсона ва матнҳои гуногун истифода бурда мешавад ва хонандагон вобаста ба матнҳои пешниҳодшуда қобилияти фаҳмидану дарки матнро истифода мебаранд. Маврид ба зикр аст, ки таҳқиқоти мазкур дар байни хонандагони синфҳои 4-уми зиёда аз 60 кишвари дунё бо истифода аз таҷҳизоти компютерӣ бо таври маҷозӣ ё офлайн баргузор мегардад. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бори аввал озмоиши мазкур доир мегардад, ба таври офлайн ба нақша гирифта шудааст. Ҳадафи он баҳодиҳии низоми таълим дар саросари ҷаҳон тавассути санҷиши малакаҳо ва донишҳои таълимгирандагони синфҳои 4-ум дар кишварҳои ширкаткунанда мебошад. Ёдовар мешавем, ки ҷиҳати ворид шудан ба фазои ягонаи таҳсилоти ҷаҳонӣ ва иштирок дар таҳқиқоти мазкур, айни ҳол дар 42 муассисаи таҳсилоти умумии ҷумҳурӣ ба таври пилотӣ дар моҳҳои апрел-майи соли 2025 баргузор мешавад. Маркази матбуоти Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон
159
18.04.2025 -
34 СОЛ БО ЯК ПАЙРОҲА. Қиссае аз рӯзгори як омӯзгори кӯҳистон “Як саҳари фасли зимистон чун ҳарвақта аз хона роҳ пеш гирифтам ҷониби мактаб. Моҳи феврал, ҳаво сард буд. Туман он қадар ғафс буд, ки пеши роҳамро базӯр медидам. Аз хона тақрибан 3 километр дуртар рафта будам, ки ногаҳон дар пастхамие дар рӯ ба рӯям се гург пайдо шуд. Нафасам ба дарун афтод, пойҳоям карахт шуда, маҷоли ҳаракат надоштам. Чӣ кор карданамро намедонистам. На роҳи гурехтан буд ва на илоҷи аз гургҳо халос шудан. Ногаҳон яке аз гургон аз ҷояш ҷаҳида, ба ман ҳамла кард ва “ҷанг”-и тан ба тан миёни мо оғоз шуд. Барои раҳоӣ ёфтан аз ҳамлаи ин дарандаи ваҳшӣ кӯшиш мекардам, аммо гург барои маро туъмаи худ сохтан талош дошт. Дар ин ҳолат мадор надоштам, то ин ки даст ба ҷайбам бурда, бо корд корашро тамом кунам. Гург ҳам, то ҷое ки метавонист, ҳамла мекард ва маро раҳо намекард. Дар ҳамин ҳангом дастам ба як чӯби хушк расид ва бо он ба тамоми қувва чанд зарба ба сараш задам. Хушбахтона, яке аз зарбаҳоям ба чашми гург расид ва гург аз шиддати дард маро раҳо кард ва оҳиста-оҳиста фирор намуд. Ду гурги дигар низ аз думболи ҳамҷинсашон роҳ пеш гирифтанд. Ман ба хона баргашта тағйири либос намудам ва боз роҳи мактабро пеш гирифтам”. Ин нақл аз забони нафарест, ки дар яке аз деҳаҳои дурдасти ноҳияи Муъминобод, деҳаи Гулзор, бо ҳамсари меҳрубонаш зиндагӣ мекунад. Ӯ 34 сол аст, ки ҳар рӯз 7 километр роҳро пиёда тай намуда, ба маркази Ҷамоати деҳоти Чилдухтарон – деҳаи Шаҳрак мерасад, то ба мактаббачагон дарс бигӯяд. Ин шахс Эмомалӣ Шарифов буда, омӯзгор аст ва аз фанҳои таърих ва ҳуқуқ дарс медиҳад. Ӯ 2 июли соли 1961 дар ноҳияи Восеъ ба дунё омадааст. Маълумоти миёнаро дар мактаби №20-и ҳамин ноҳия гирифта, баъди хатми мактаб, аниқтараш, соли 1981 ба Институти педагогии шаҳри Кӯлоб (ҳоло ДДК ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ) дохил шуда, онро бомуваффақият хатм мекунад. Баъд ба ноҳияи Муъминобод роҳхат гирифта, фаъолияти худро дар МТМУ №15-и деҳаи Шаҳраки Ҷамоати деҳоти Чилдухтарон ба ҳайси омӯзгори таърих ва ҳуқуқ оғоз мекунад. Инак, 34 сол аст, ки Эмомалӣ Шарифов дар ҳамин таълимгоҳ дарс мегӯяд. Зиндагии Эмомалӣ Шарифов дар оғӯши табиати дилфиреб ва манзараҳои зебои Ватан сипарӣ мешавад. Бо вуҷуди он ки фарзандонаш ҳама дорои маълумоти олӣ ва зиндагии хубу хонаи худ ҳастанд, ӯ бо ҳамсари меҳрубонаш тарки кӯҳ ва оғӯши табиат накард. Дилбастагӣ ба кори омӯзгорӣ, меҳру муҳаббати мардуми деҳот ва шавқи таълим ба фарзандони мардум нагузошт, то ӯ тарки деҳаи Гулзор намояд. Ҳамин тавр, чун солҳои қабл ҳар рӯз 7 километр роҳро пиёда тай намуда, ба деҳаи Шаҳрак меравад, то ба шогирдонаш аз таърихи миллат дарс бигӯяд. Тибқи нақли устод Эмомалӣ Шарифов, фарзандонаш барои ӯ тамоми шароитро муҳайё кардаанд, то тарки кӯҳистон намуда, ба макони обод, назди онҳо баргардад. Аммо ин марди шариф ва омӯзгори пуртаҷрибаро ҳеҷ чиз қонеъ сохта натавонист, то тарки манзилу маконе намояд, ки дар он ҷо ризқу рӯзӣ ёфтаву солиёни дароз умр ба сар бурдааст. Шояд аҷиб ва боварнокарданӣ бошад, ки чӣ гуна ӯ 34 сол бо як пайроҳа ба мактаб меояду боз ба хона бармегардад? Мо, аҳли эҷоди рӯзномаи “Хатлон”, барои аз наздик ошно гардидан бо зисту зиндагии ин омӯзгори пуртаҷриба роҳ пеш гирифтем ҷониби ноҳияи Муъминобод. Он рӯз ҳаво офтобӣ буд. Ният доштем, ки субҳи барвақт Эмомалӣ Шарифовро аз хонааш то ба мактаб ҳамроҳӣ намоем. Аммо ҳавои пурбарф, тумани ғафс, хавфу хатари роҳ ва даррандагони гурусна каме моро ваҳшатзада намуданд. Бо Эмомалӣ Шарифов дар тамос шудем ва изҳор доштем, ки дар хонаи ӯ наҳорӣ хоҳем кард. Аз ин пешниҳоди мо ӯ хеле шод гардид ва гуфт, ки моро интизор мешавад. Офтоб ҳанӯз тулӯъ накарда, ба роҳ баромадем. Дар он пайроҳае, ки ҳар рӯз Эмомалӣ Шарифов ба мактаб мерафт, қадам мезадем. Барфи аз ҳад зиёд ва шамоли сард ба роҳ гаштан халал мерасонд. Вале мо ба азобу мушкилиҳо нигоҳ накарда, пеш мерафтем. Барфи зиёд ва тумани ғафс пайроҳаро аз чашм пинҳон мекард ва ин ҳолат барои пайдо кардани роҳи дуруст каме мушкилӣ эҷод менамуд. Танҳо ҳарҷо-ҳарҷо изи пойҳои гургону дигар ҳайвоноти дарранда дида мешуду халос. Пайроҳаи борике, ки аз миёни ҷангали анбӯҳ мегузашт, ба дили касе, ки бори аввал аз ин роҳ гузар менамуд, тарсҷой мекард. Акнун тасаввур кунед, ки омӯзгор Эмомалӣ Шарифов 34 сол боз бо ҳамин роҳ ба мактаб мераваду ба шогирдонаш дарс мегӯяд. Ёдовар бояд шуд, ки фарзандони ӯ ҳам ҳамин роҳро тай кардаву дар ҳамин муассиса таҳсил намудаанд ва имрӯз ҳар яке таҳсилкардаи донишгоҳу донишкадаҳои кишваранду дорои маълумоти олӣ. Офтоб тулӯъ карду билохира манзили зисти Эмомалӣ Шарифов намудор гардид. Интизориҳои устод ва ҳамсараш, чеҳраи кушода ва истиқболи хуби онҳо нишон аз меҳру муҳаббат ва фарҳанги меҳмондӯстиашон буд. Бо даъвати устод мо дар хонаи гарми ӯ, назди оташдон наҳориро бо ҳам дидем. Сари як пиёла чой суҳбати гарм бо ин оилаи хушбахт ва тановул аз анвои хӯрданиҳои рӯйи дастархон хастагиямонро бартараф намуд. Хусусан, чашидани асали тозаи кӯҳистон, ки он ҳам маҳсули дастони ин омӯзгори пуртаҷриба буд, моро ба ваҷд овард. Акнун асрори зиндагии Эмомалӣ Шарифов барои мо аён гашт, ки ӯ чаро тарки ин манзилу макон накарда, бо ҳамсари меҳрубонаш Рӯзигул Абдуллоева дар ин деҳаи дурдаст зиндагии доимиро ихтиёр кардааст. Хонаи ӯро аз чор тараф талу теппаҳо ва ҷангалзор иҳота кардааст. Боду ҳавои мусоид, табиати нотакрор ва ҷангалу кӯҳҳо барои ин марди наку манбаи хуби даромад ба ҳисоб мераванд. Зеро Эмомалӣ Шарифов дар баробари касби омӯзгорӣ таҷрибаи 40-солаи занбӯриасалпарварӣ дорад ва аз ин соҳа даромади хубе ба даст меорад. – Ба як мард чил ҳунар кам аст, гуфтани халқ бесабаб нест. Дар баробари омӯзгорӣ мо кӯшиш мекунем, ки боз ба дигар касбҳо шуғл варзем. Занбӯрпарварӣ барои таъмини зиндагӣ манбаи даромади хубе ба ҳисоб меравад. Даромади ин соҳа ба мо кумак намуд, то фарзандон дар донишгоҳу донишкадаҳо таҳсил намоянд ва вазъи зиндагиамон беҳтар гардад, – иброз дошт Эмомалӣ Шарифов. Дар ин радиф ӯ ба чорводорию зироаткорӣ низ машғул аст. Аслан, кишти зироатҳоро дар замини назди ҳавлӣ ҳамсари меҳрубонаш Рӯзигул Абдуллоева анҷом медиҳад. Дар вақтҳои холӣ Эмомалӣ Шарифов низ дар анҷоми ин корҳо ба ҳамсараш кумак мерсонад. Тибқи гуфтаҳои ин зани меҳнатдӯст, онҳо барои харидани сабзавоту мева ёд надоранд, ки кай ба бозор рафтаанд. Зеро маҳсулоти бо меҳнати ҳалол бадастовардаашон барои таъмини зиндагии онҳо басанда аст. Хонаи ӯ дар миёни кӯҳсор қомат афрохта бошад ҳам, аз барқу гармӣ дар зимистон танқисӣ надорад. Равшании хонаи ӯро панелҳои офтобӣ таъмин мекунанд. Сипас мо роҳ пеш гирифтем ҷониби деҳаи Шаҳрак. Роҳи мо сӯйи таълимгоҳе буд, ки Эмомалӣ Шарифов он ҷо дарс мегуфт. Боз ҳамон роҳи пурхатар, ҳамон дашту кӯҳу ҷангал, аз ҳама муҳим, ҳамон пайроҳаи борик. Ин дафъа ин пайроҳаро ҳамроҳи Эмомалӣ Шарифов тай намудем. Дар аснои сафар омӯзгори рӯзгордидаву пуртаҷриба дар хусуси хавфу хатарҳое, ки дар ин роҳ аз сар гузаронида буд, қисса намуд. Ҳамлаи гургон, барфи зиёди зимистону боронҳои баҳорӣ дар тасаввури кас ин омӯзгорро чун қаҳрамони филм ҷилва месозад. Рӯзигул Абдуллоева ҳар рӯз субҳи барвақт ҳамсарашро гусел мекунад, то расидан ба мактаб ва шунидани занги телефону садои шавҳараш ором намегирад. – Айёми зимистон вазъият каме мушкилтар мешавад. Дар сардиҳои зимистон, вақте ки шавҳарам аз хона мебарояд, хеле хавотир мешавам. Борҳо гуфтам, ки ақалан дар фасли зимистон тарки омӯзгорӣ намояд, аммо шавқи таълим ва меҳру муҳаббат ба касб иҷозат намедиҳад, ки шавҳарам тарки касби худ намояд. Аммо аз дигар тараф, хурсандам, ки ин заҳматҳои падари фарзандонам натиҷа додаанд ва то имрӯз даҳҳо шогирдаш дар озмунҳои гуногун иштирок намуда, сазовори ҷойҳои намоён гардидаанд, – нақл мекунад Р. Абдуллоева. Ӯ аз зиндагӣ бо шавҳараш Эмомалӣ Шарифов розӣ буда, шукрона мекунад, ки дар тӯли зиндагии 30-солаашон миёни онҳо ҳамеша якдигарфаҳмӣ вуҷуд дошт. Натиҷаи ҳамин меҳру садоқат аст, ки имрӯз онҳо бо фарзандонашон зиндагии хушбахтона доранд. Баробари ворид шудан ба муассисаи таълимӣ, ҳамкоронаш аз Эмомалӣ Шарифов ҳолпурсӣ намуданд. Зеро онҳо низ медонанд, ки ӯ аз роҳи дур барои дарс гуфтан меояд. Зимни суҳбат бо директори муассисаи мазкур Холмурод Шарифов маълум шуд, ки зиёданд шогирдоне, ки мисли устодашон Эмомалӣ Шарифов аз деҳаҳои дурдаст барои таҳсил ба мактаб меоянд. – Дар 34 соле, ки Эмомалӣ Шарифовро мешиносам ва бо ҳам кор мекунем, ҳамеша ҳис менамоем, ки нисбат ба касби худ ҷиддӣ муносибат мекунад. Ба дарсҳо сари вақт ҳозир шуда, бо шогирдон муносибати хуб дорад. Натиҷаи ҳамин заҳмату меҳнати устод буд, ки имрӯз шогирдони муассисаи мо дар озмуну олимпиадаҳои ноҳиявӣ, минтақавӣ ва вилоятӣ иштирок намуда, ба озмунҳои ҷумҳуриявӣ роҳхат гирифтаанд, – мегӯяд директори муассиса Х. Шарифов. Абдулло Қурбонзода яке аз он шогирдонест, ки имсол дар озмунҳои фаннӣ миёни хонандагони муассисаҳои миёна аз фанни таърих дар сатҳи вилоят сазовори ҷойи дуюм ва соҳиби медали нуқра гардид. Зимни суҳбат бо ӯ ва дигар шогирдон маълум гардид, ки муносибати омӯзгор Эмомалӣ Шарифов бо онҳо хуб буда, дарсҳоро бо тамоми нозукиҳояш мефаҳмонад ва ба суолҳои додаи онҳо пурра ҷавоб медиҳад. Метавон гуфт, дарахте, ки 34 сол боз ин омӯзгор парвариш мекунад, самараи хуб ба бор овардааст. Аҳадуллои МИРЗОАЛӢ, Набиҷони САИДАБРОР, бознашр аз рӯзномаи “Хатлон”, №22, аз 03.04.2025
44
18.04.2025
